Een monnik, een eiland en een weekend vrij

Ik ben op Schiermonnikoog, een eiland met maar één dorp. Het mooiste eiland van Nederland als je het mij vraagt. Met maar een klein dorp, een supermarkt, een VVV, een kerk en wat horeca. Hier is het leven nog overzichtelijk en rustig. Tenminste in januari. De weinige mensen die je op de boot tegenkomt vind je op het eiland niet weer terug. Geen auto’s van toeristen, geen schreeuwende kinderen, geen haast. Waar zou je je hier immers voor moeten haasten? Als vanzelf pas ik mijn tempo aan. Doe ik waar ik zin in heb, kijk ik niet meer op de klok. Ik ga ont-moeten.

Het lijkt wel of niemand de moeite neemt de kou in te gaan. Precies de reden waarom mijn man en ik hier zo graag heen gaan, juist in een saaie januarimaand. De rust, de ruimte en de schoonheid van het eiland hebben op ons een enorme aantrekkingskracht. Het eiland voelt leeg. Waar kun je in Nederland nog dwalen zonder iemand tegen te komen zoals hier?

’s Morgens vroeg fietsen we naar zee via een strandopgang die wat verder weg ligt. Niemand te zien, niemand te horen. Wat heerlijk om zo ver te kunnen kijken; de lage zon, de lange schaduwen, de prachtige tinten van het zand. Hier is het strand zo breed dat je vanaf de duinen nauwelijks de zee kunt zien. Ik maak foto’s en geniet. Probeer mezelf ook te dwingen af en toe de camera in de tas te doen. Genieten met alleen je zintuigen – zonder een functioneel oog wat altijd op de loer ligt – is moeilijk maar waardevol. De zilte zeelucht snuiven we op. Hier is vrede. Hier is het leven goed. We zijn samen één grote glimlach.

Broeder Paulus
In ons vakantiehuisje probeer ik me ’s middags wat voor te bereiden op de komende ontmoeting met een monnik. Ik was verheugd dat broeder Paulus me kort geleden opbelde nadat ik hem de glossy Stil had gestuurd met de vraag of ik hem mocht ontmoeten.

“Gek genoeg leken al mijn eerdere vragen ineens overbodig. De rust van de afgelopen 24 uur maakte dat ik het gesprek in zou gaan zonder doel en zonder agenda. We gaan ontmoeten met een ontvankelijk hart.”

Onlangs had ik de documentaire gezien van de verhuizing van de monniken van Abdij Sion naar Schiermonnikoog. Zij gaan daar een nieuw klooster vestigen – zoals de monniken hen op dit eiland hebben voorgedaan in de 16e eeuw. Ik wil hem bevragen over het thema stilte, de glossy Stil en hun verhuizing. Maar gek genoeg leken al mijn eerdere vragen ineens overbodig. De rust van de afgelopen 24 uur maakte dat ik het gesprek in zou gaan zonder doel en zonder agenda. We gaan ontmoeten met een ontvankelijk hart.

De lage middagzon scheen prachtig over de eeuwenoude huizen van de Langestreek in het dorp. Fijn om te merken dat deze broeder de glossy echt goed vindt en er best mee wil poseren. We spreken elkaar vervolgens in het kleine huisje wat we dit weekend hebben gehuurd. De monniken wonen maar 50 meter van ons vandaan, stellen we vast.

“Deze glossy kende ik nog niet.” vertelt hij. “Het is een prachtig geschenk om te geven aan mensen die verlangen naar rust en meer over de stilte willen leren. Ik heb het nog niet uit, en wil er graag de tijd voor nemen. Maar ik kan je nu al zeggen dat het artikel van Gabriël Antonio me erg aanspreekt, evenals jullie reis naar Holy Island.”

Er is veel herkenning over en weer. Hij vraag of we Caldey Island ook kennen, dat zou ook wel wat voor ons zijn om te bezoeken denkt hij. Ja, het staat inderdaad op onze lijst van bijzondere plekken om te bezoeken. We hebben een ontspannen en leuk gesprek over Stil, het eiland en het leven van deze monnik.

Twee benen
Broeder Paulus drinkt zijn koffie en vertelt over zijn leven. Over hoe hij de keuze voor het klooster heeft gemaakt, over de zoektocht die eraan vooraf ging. “Het is gewoon op mijn pad gekomen om monnik te zijn, het klooster is een plek waar ik merk dat ik echt gelukkig ben. Maar ook in het klooster neem je jezelf mee, met al je tekortkomingen en moeiten. Jezelf leren kennen is iets waar je een leven lang over mag doen.” vertelt hij.

“Probeer te durven. Luister naar je hart, zet de stap naar stilte en wees niet bang. Ga door de moeite heen. Het zal niet makkelijk zijn, maar het zal je zoveel brengen.”

Heel nuchtere woorden van een geestelijke denk ik bij mezelf. Ook bij een monnik gaan de dingen blijkbaar niet vanzelf, ook zij zijn niet los van hun moeiten. Over de vraag hoe je naar jezelf moet kijken zegt hij: “Je hebt een leven lang de tijd om erachter te komen wie je bent. Blijf met twee benen op de grond, blijf in je hele wezen gewoon mens. Probeer echt en authentiek te zijn. Je hoeft geen heilige te zijn, dat geldt ook voor mij. God kan niet bouwen op een halve ‘ik’.”

Eerlijk voegt hij eraan toe: “Zelf blijf ik altijd een zoekende ziel houden, ook al ben ik nu 64. Maar, ik kan proberen te leven zoals God het bedoeld heeft, Hij kijkt in mijn ziel en ziet mij beter dan ik mezelf zie. Dat geeft me rust.”

Durf
Als ik vraag wat de rijkdom van stilte is voor hem zegt hij: “In de stilte merk ik dat het echte geluk voor het oprapen ligt. Dat gebeurt als ik me echt over dúrf te geven aan de stilte. Het voegt zoveel toe, ik kijk daardoor totaal anders naar het leven. Ik verlies mezelf en de valse werkelijkheid waarin ik leef. Het oordelen in mij maakt plaats voor liefde”.

Wat zou hij willen zeggen tegen mensen die dat moeilijk vinden?: “Probeer te durven. Luister naar je hart, zet de stap naar stilte en wees niet bang. Ga door de moeite heen. Het zal niet makkelijk zijn, maar het zal je zoveel brengen.”

Stilte
Wat biedt Schiermonnikoog meer of anders dan Diepenveen? vraag ik hem. “Het hele eiland op zich is hier eigenlijk een klooster. De rust, de ruimte, de lucht, maar ook de mensen. Hier zijn plekken waarop je je 360 graden kunt omdraaien en je nog steeds niemand zult zien. Soms is de stilte heel intens. Soms is de stilte heel eenzaam. Het maakt me klein en nederig. En daarbij: hier voel ik echte gemeenschapszin bij de mensen in het dorp. De bewoners hier zingen veel in het verenigingsleven. Ik heb in het klooster geleerd dat je samen alleen mooi kunt zingen als je je echt wilt afstemmen op elkaar. De mensen in het dorp hebben elkaar nodig, dat merk je en wij mogen daar nu deel van uit maken. Ik wordt ook stil als een ontmoeting echt is. Authenticiteit is een voorwaarde voor stilte.”

“Ik houd van de woeste, brullende zee. Het spiegelt mijn eigen onrustige hart. Als ik onrustig ben moet ik maar meegaan in die stemming. Het over me heen laten komen, het domweg uitzingen met mezelf.”

Onrust
Ontwapenend vertelt deze broeder ook over de stormen in zijn leven, die er ook nu nog zijn. “Ik houd van de woeste, brullende zee. Het spiegelt mijn eigen onrustige hart. Het fascineert me. Als ik onrustig ben moet ik maar meegaan in die stemming. Het over me heen laten komen, het domweg uitzingen met mezelf. Er zijn geen trucjes om er aan voorbij te gaan, je kunt het niet wegduwen. Ik moet het op zo’n moment met mijn eigen chaos uithouden. We willen ons bijna alleen maar góed voelen, maar we zijn als mensen nou eenmaal onaf. Als we dat accepteren komt de stilte ook wel weer in ons hart. Als eb en vloed. Maar altijd met de liefde als boventoon.”

Motregen
Een dag later is er door de miezerende regen niets meer van de heldere horizon van eerder over. Een dikke laag mist en motregen maakt het eiland grauw. Uitzicht is er nauwelijks. Jammer. Toch trek ik de bergschoenen weer aan en ga naar buiten. Ik wil zo graag meer zien, meer zeelucht opsnuiven, de wind door mijn haar voelen. Wetend dat ik morgen weer op de boot sta en aan de wal het gewone leven weer begint.

De zinnen van de monnik zingen na in mijn hoofd. Eilanders die voorbij gaan zie ik nu in het licht van de gemeenschapszin. Ik ben jaloers op dat gegeven en neem me voor dat mee naar huis te nemen en te zoeken.

Ik loop en laat me verrassen bij elk pad dat ik tegenkom in de duinen. Bijzonder hoe een landschap na elke tiental meters zo veel kan veranderen. Op het strand zonder grenzen loopt een enkeling voor me uit, voorovergebogen. Grauwe ganzen vliegen over. Ik grinnik om hun naam op deze dag. Zelfs in dit typisch Nederlandse weer kan ik hier genieten.

Rust, ruimte en stilte laten zich niet leiden door zonnestralen. Ze laten zich leiden door je eigen hart.

Dit blog is eerder verschenen op Switch to Silence.